بی‌اطلاعی از سرنوشت بازداشت‌شدگان مراسم خاوران

خانواده‏های قربانیان کشتار سیاسی سال ۱۳۶۷، امسال نتوانستند مراسم یادبود آن‏ها را برگزار کنند.

این مراسم چند سالی بود که با تحمل بیشتری از طرف حکومت برگزار می‏شد. اما امسال حضور ماموران انتظامی و حمله به خانواده‏ها و دستگیری تعدادی از حاضران، مانع اجرای این مراسم شد.

خانواده‏های دستگیرشدگان در مراجعه به «کانون مدافعان حقوق بشر»، خواهان قبول وکالت فرزندانشان از جانب وکلای این سازمان شدند.

در این مورد با ‌عبدالفتاح سلطانی و همین‏طور ناصر زرافشان، دوتن از این وکلا گفت و گو کردم.

آقای سلطانی، در خبرها بود که در مقابل گورستان خاوران، تعدادی دستگیر شده‏اند و دو نفر از آنان، خانم سولماز گیدر‌ و آقای علی امیرقلی، موکلین شما هستند.

ما هنوز از نظر قانونی وکالت رسمی نداریم. چون اصلاً اجازه نمی‏دهند و نمی‏دانیم هم که کجا هستند. فقط خانواده‏ها به ما مراجعه و تقاضای وکیل کردند. ما هم گفته‏ایم، چنان‏چه بپذیرند که ما وکیلشان بشویم، بله، هستیم.

پس‌ تا زمانی که بین ما وکالت‏نامه امضا نشده است، نمی‏توانیم بگوییم که ما وکیل آنان هستیم. فقط خانواده‏ها به ما مراجعه کردند و هنوز ظاهراً، با توجه به این که خانواده‏ها هم نمی‏دانند کجا هستند و مشخص نیست سرنوشت اینان چه هست؛ طبیعی است ما هم نتوانسته‏ایم وکالتنامه به امضای آنان برسانیم.

آقای سلطانی، شما چه اقداماتی انجام داده‏اید یا قرار است‌ انجام بدهید؟

ببینیم وضعیت آنان تا روز شنبه چه می‏شود. شاید تا شنبه آزاد بشوند. اگر تا شنبه آزاد نشدند، ما هم به اتفاق خانواده به مرجع قانونی مراجعه ‏می‏کنیم، تا ببینیم آیا وکالت را می‏پذیرند.

آیا کانون مدافعان حقوق بشر اطلاع دارد که دستگیرشدگان همین دو نفر بوده‏اند؟

آمار دستگیرشدگان خیلی بیشتر است. رقم‏های مختلف شنیده‏ام؛ ۱۹ نفر، ۱۷ نفر. فقط خانواده‏ی این دو نفر مراجعه کرده‏اند. بقیه چه وضعیتی دارند، ما هم نمی‏دانیم.

حداقل ما تا جمعه یا شنبه صبر می‏کنیم، ببینیم چه وضعیتی پیش می‏آید. چون تا آن‏جایی که می‏دانم، قرار بوده خانواده‏ها مراجعه کنند. امروز هم مراجعه‏هایی داشته‏اند، هرچند که به آنان جوابی نداده‏اند.

‌ناصر زرافشان، یکی دیگر از وکلای کانون مدافعان حقوق بشر است که مورد مراجعه‏ی خانواده‏های دستگیرشدگان قرار گرفته‏ است. او می‏گوید:

هرچه بیشتر از آن روز، از ‏ظهر به بعد، گذشت، خبرها و رقم‏های بیشتری هم علنی شد. تعدادی از خانواده‏ها مثل خانواده‏ی خانم سولماز گیدر، خانواده‏ی آقای علی امیرقلی، خانم قهرمان‏زاده و… به این‌جا مراجعه کردند. بعضی‏هایشان تماس‏هایی هم با خانواده‏ها داشته‏اند و تا آن‏جایی که ما اطلاع داریم، این‏ها در بند ۲۰۹ هستند.

پس شما اطلاع دارید که این‌ها در اوین در بند ۲۰۹ هستند؟

بله، این‏ها بیشترشان با خانواده‏ها تماس گرفته‏اند و حداقل اطلاع را داده‏اند. تلاش خانواده برای گرفتن اطلاعی بیش از این مقدار، یعنی بیش از محل بازداشتشان، تاکنون نتیجه‏ نداده است.
هرچند همین هم، وقتی که بدانند بازداشت شده‏اند و بدانند که در کجا و در اختیار کدام مرجع هستند، همان روز اول برای یک خانواده‏ی مضطرب که بچه‏اش از خانه بیرون رفته و برنگشته، خودش یک مقدار موجب آرامش می‏شود.
ولی سوای این، مراجعات خانواده‏ها در دو سه روز گذشته و مکاتباتی که با مراجع مختلف، از قوه‏ی قضاییه، تا دادستانی تهران، تا اطلاعات داشته‏اند، به نتیجه‏ای نرسید.

آقای زرافشان، شما به عنوان وکیلی که خانواده‏ها برگزیده‏اند، اقدامی هم می‏توانید انجام بدهید یا انجام داده‏اید؟

استحضار دارید که دخالت وکیل در این مرحله قانوناً جایگاهی ندارد. ما مترصد هستیم که پرونده‏های این کسانی که خانواده‏هاشان مراجعه کرده‏اند، به دادسرای انقلاب (اگر قرار باشد قضایی بشود) بیاید‌ تا بتوانیم کارمان را شروع کنیم.

ولی پیش از آن، تلاش‌مان این است که اصولاً این پرونده‏ها قضایی نشوند. زیرا در واقع امر، هیچ چیزی در این پرونده‏ها نیست و تا لحظه‏ای که این دستگیرشدگان دستگیر شده‏اند، عواملی که این‏ها را دستگیر کرده‏اند، اصلاً نمی‏دانستند که دارند چه کسانی را دستگیر می‏کنند.

این فرق می‏کند با حالتی که کسی اتهامی متوجه‏اش است، پرونده‏ای برایش تشکیل شده، موضوع اتهام و حداقل دلایل علیه‏اش در پرونده هست وآن وقت بر اساس این‏ها، پرونده قضایی برای بازداشت صادر می‏شود.

من امیدوارم، تلاشی برای توجیه این دستگیری‏هایی که کرده‏اند، به صورت پرونده‏سازی، صورت نگیرد.

آیا شما از تعداد دستگیرشدگان اطلاعی دارید؟

من حدوداً ۱۶ اسم دارم که مراجعه کرده‏اند. اما رقم دقیق را هنوز نمی‏توانم با قاطعیت بگویم که چند نفر است.

مریم محمدی-رادیو زمانه